Heraldiek
Heraldiek, ook wel wapenkunde, verwijst onder meer naar het versieren van de wapenuitrustingen van ridders met symbolische voorstellingen, zogenoemde emblemen, ontstaan in de loop van de twaalfde eeuw.
Tegenwoordig verstaan we onder heraldiek het ontwerp, beschrijving en de regels die de samenstelling en het gebruik van de heraldische wapens weergeven.
Algemene informatie
In de heraldiek is een wapen of blazoen een meestal symbolische voorstelling op een (wapen)schild, eventueel uitgebreid met een of meer attributen uit de zogeheten schilddekking, zoals een helm, een kroon, een of meer schildhouders, een motto en een wapentent, wapenmantel of dekkleed. Een wapen wordt gebruikt als herkenningsteken van personen, families en organisaties.
Met ‘wapen’ werd in de geschiedenis de volledige uitrusting van een ridder aangeduid. In de 16e eeuw gingen de betekenissen van wapen als schild en wapen als gevechtswapen uiteenlopen. Het heraldische wapen vindt zijn oorsprong in het wapenschild.
Traditioneel werd een wapen gedragen op het schild. Het lezen van een wapen noemt men blazoeneren. Het wapenrecht regelt het voeren of gebruiken van een wapen.
Het wapen werd later uitgebreid met de helm met daarop een helmteken, en een wrong van het dekkleed. Het wapen voerde men publiek om de herkenbaarheid van de groep in een veldslag te waarborgen. Een kenner van wapens noemt men een heraldicus.
Heraldische constructie
De opbouw van een wapenschild ontwerp gebeurd volgens vaste richtlijnen. Over het algemeen kan het de volgende onderdelen bevatten:
(1) Motto (2) compartiment (3) ordeteken (4) schildhouder (5) schild (6) helm (7) dekkleden (8) wrong (9) rangkroon (10) helmteken
Klik op het onderdeel voor meer informatie:
( bron: https://nl.wikipedia.org/wiki/Wapen_(heraldiek) )
1. Motto
Een wapenspreuk of motto is een onder het wapen aangebrachte leus.
2. Compartiment
Een compartiment is een ondergrond van het wapenschild. Meestal rotsen of een grasachtig houder of een soort berg waarop de schildhouders zijn weergegeven.
3. Ordeteken
Onder het schild kunnen ook de ridderorden van de bezitter worden aangebracht. Dit is het ordeteken.
4. Schildhouders
Een schild kan worden gedragen door (fabel)dieren of menselijke figuren. Deze staan aan weerszijden van het schild. Vaak symboliseren deze schildhouders de eigenaren van het wapen.
5. Schild
Het wapenschild is het belangrijkste deel van het wapen en het staat daarom centraal geplaatst.
6. Helm
Een helm rust op of overtopt het schild. De helm kan met figuren beschilderd zijn, deze heten helmfiguren. Een of meer helmen kunnen op het wapenschild worden geplaatst. Alleen bij een koning is het vizier van de helm geopend.
7. Dekkleden
Dekkleden zijn ontstaan uit een kleedje dat van achteren over de helm viel ter bescherming tegen de zon. De kleden hangen in zwierige krullen omlaag, naar verluidt doordat de kleden tijdens het toernooi snel aan flarden werden gescheurd.
8. Wrong
Boven op de helm wordt een wrong geplaatst, een opgerolde doek gevuld met (paarden)haar of wol. De kleur is gelijk aan die van de dekkleden.
9. Rangkroon
De kroon wordt ook wel rangkroon genoemd en verschilt per rang binnen de adel. Bij de katholieke geestelijkheid wordt het wapen gedekt door een hoed met kwasten. De kleur van de hoed en het aantal kwasten verschilt naargelang de plaats in de kerkelijke hiërarchie. Ook burgers plaatsen een “burgerlijke” kroon op het wapenschild.
10. Helmteken
Het helmteken staat op de helm. Het is vaak een object dat overeenkomt met de stukken op het schild.
Heraldisch kleurgebruik
Binnen de heraldiek kennen we een vast aantal kleuren. Veelal hebben deze een heraldische naam en symboliek. Hieronder de meest voorkomende kleuren.
Voordat er met kleuren gewerkt kon worden gebruikte heraldische vormgevers arceringen die een kleurbetekenis hadden:
Het wapenschild
Er zijn verschillende schildvormen. Het Bredase wapen volgt een “laatgotisch” ontwerp.
Een schild kan op meerdere manieren in vlakken zijn verdeeld, dit noemt met ‘kwartileren’. Hierbij is 1 kwartier 1/4 deel, een kwart.
wapen van Breda
Overigens valt het wapen van Breda officieel buiten de heraldiek. Want heraldiek heeft in zijn traditionele betekenis alleen betrekking op wapens welke verbonden zijn aan een specifieke groep/eigenaar. Zoals bijvoorbeeld een familiewapen. Het wapen was dus heraldisch toen deze gevoerd werd door de oudste Heren van Breda.
Sinds dat het wapen niet meer aan een familie is verbonden maar als teken van de stad en zijn inwoners werd gebruikt valt het officieel niet onder de heraldiek. Ondanks dat het een heraldisch ontwerp en beschrijving heeft kun je het als symbool van Breda beschouwen.
Meer over het ontwerp ervan vindt je via de link hieronder: